Motocykl Sokół

Sokół to nazwa polskich motocykli produkowanych w latach 1934-1939 w Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż) w Warszawie, oraz w latach 1947-1950 w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 2 w Warszawie – tylko Sokół 125 . Nazwa ta pojawiła się po raz pierwszy dla oznaczenie motocykla turystycznego Sokół 600 RT, następnie w 1936 nazwano tak produkowany już ciężki motocykl CWS M111. Motocykle Sokół 1000 i 600 były najbardziej znanymi polskimi motocyklami przed wojną, stanowiły etatowe wyposażenie wojska. Tuż przed wojną wprowadzono jeszcze model Sokół 200, wyprodukowany w nielicznej serii.

Modele:

Sokół 1000 – motocykl polskiej konstrukcji produkowany w CWS.

Silnik:

  • typ: czterosuw chłodzony powietrzem
  • liczba cylindrów: 2
  • układ: widlasty
  • pojemność skokowa: 995 cm3, średnica x skok tłoka: 83 x 92
  • stopień sprężania: 5:1
  • moc maksymalna przy obr/min: 22 KM przy 4000 obr/min
  • zasilanie: gaźnik Zenith MC 22
  • smarowanie: pompą mechaniczną z ręcznym wspomaganiem lub obiegową.
  • prądnica: Bosch RD lub Era RD 6V 45W
  • akumulator: ZAT Tudor 6V 20 Ah
  • zapłon bateryjny: rozdzielacz Bosch lub przerywacz Magnet z dwuiskrową cewką

Przeniesienie napędu:

  • Silnik – sprzęgło: skośne koła zębate
  • sprzęgło: wielotarczowe, mokre, sterowanie nożnie
  • skrzynia biegów: trzystopniowa z ręczną zmianą
  • napęd tylnego koła: łańcuch

Podwozie:

  • rama: podwójna, rurowa, zamknięta
  • zawieszenie przednie: widelec trapezowy typu HD
  • zawieszenie tylne: sztywne
  • hamulce: bębnowe, mechaniczne także na kole wózka

Wymiary:

  • długość z wózkiem: 2270 mm
  • szerokość z wózkiem: 800 mm
  • wysokość z wózkiem: 1135 mm
  • rozstaw osi: 1464 mm

Masy:

  • masa bez wózka: 270 kg
  • masa z wózkiem: 375 kg
  • dopuszczalna masa całkowita: 655 kg

Pojemności:

  • zbiornik paliwa: 20 l
  • zbiornik oleju: 3 l

Dane eksploatacyjne:

  • prędkość maksymalna: 100 km/h
  • zużycie paliwa: 7,5 l/100 km
  • zużycie oleju: 0,3 l/100 km

Inne:

  • główny konstruktor: inż. Zygmunt Okołów
  • konstruktor przyczepy bocznej: inż. Stanisław Panczakiewicz
  • wyprodukowano: ok. 3400
  • cena: 4200 zł w 1935 r.

Sokół 600 RT M211

Producent: Państwowe Zakłady Inżynierii, dawny adres: ul. Terespolska 34/36, Warszawa, Tel: 10-46-00

Projekt i konstrukcja : inż. Tadeusz Rudawski, absolwent Politechniki Lwowskiej

Oznaczenie (SOKÓŁ 600RT M211):

  • 600 – od pojemności silnika (579 cm3),
  • R – Rudawski Tadeusz,
  • T – turystyczny,
  • M – motocykl,
  • 2 – drugi projekt PZInż (M 111 – CWS jako pierwszy),
  • 11 – oznaczenia rozwojowe.

Produkowany w latach: 1935-1939. Prototyp opuścił Zakłady w: 1935 roku.

Całkowita ilość wyprodukowanych egzemplarzy: około 1400 sztuk

Stosowane gaźniki: Amal aż do modelu 1938 włącznie. Począwszy od roku 1939 zastosowano gaźnik firmy Graetzin. Po tej modyfikacji moc silnika wzrosła z 15 do 16 KM. Instalacja elektryczna, aż do modelu 1938 włącznie, oparta o system z Magdynem Millera, typ MC Miller Birmingham. Począwszy od nr. silnika 700, w 1939 roku motocykl został wyposażony w prądorozrusznik Bosch. Zmiany te zaznaczono w dołączonej do drugiego wydania instrukcji pt. Opis Motocykla i Wskazówki Obsługi ulotce z pouczeniem, co należy uczynić, aby uruchomić silnik w przypadku gdy model wyposażony został w prądnicę–zapalacz firmy Bosch i akumulator motocykla uległ wyładowaniu.

Cena motocykla, podst.: 2 300,00 zł, cena wózka bocznego: 750,00 zł (czerwiec 1939)

W celu wspierania rozwoju motoryzacji polskiej, władze skarbowe wprowadziły zasady premiowania przy zakupie pojazdów produkcji polskiej w wysokości 20% od ceny zakupu, w formie obniżenia podatku dochodowego.

Dane techniczne motocykla:

Silnik:

  • jednocylindrowy, czterosuwowy, bocznozaworowy, chłodzony powietrzem
  • Pojemność skokowa: 579 cm3
  • Średnica cylindra: 83 mm
  • Skok tłoka: 106 mm
  • Stopień sprężania: 4,75
  • Moc max przy 3 800 obr/min: 16 KM
  • Gaźnik: „Graetzin H26”
  • Skrzynka biegów: trzybiegowa, wbudowana w blok
  • Sprzęgło: korkowe, 5-tarczowe, mokre
  • Napęd: łańcuch
  • Rama: kołyskowa z rur stalowych
  • Widelec: trapezowy z ciernymi amortyzatorami drgań i skrętu
  • Hamulce: bębnowe, przód - ręczny, tył - nożny
  • Koła: szprychowe, wymienne, 3 x 19
  • Rozmiar ogumienia: 4,00 x 19
  • Pojemność zbiornika paliwa: 15 l.
  • Instalacja elektryczna: 6 V
  • Zapłon: iskrownikowy lub bateryjny (od nr. silnika 501)
  • Reflektor Ø 170 mm: Firma A.Marciniak SA (d.adres: ul. Wronia 23, Warszawa)
  • Zegarowy wskaźnik prędkości z amperomierzem: Firma E. Romer Lwów, POLSKA

Wymiary:

  • Rozstaw osi: 1430 mm
  • Rozstaw kół z bocznym wózkiem: 1145 mm
  • Całkowita długość: 2160 mm
  • Całkowita szerokość bez wózkiem: 780 mm
  • Całkowita szerokość z wózkiem: 1630 mm
  • Prześwit: 145 mm
  • Wysokość siodła od ziemi: 720 mm
  • Ciężar motocykla: 170 Kg
  • Ciężar wózka: 85 Kg
  • Zużycie paliwa na 100 km: 4 l.
  • Zużycie oleju na 100 km: 0,1 – 1,2 l.
  • Prędkość max bez wózka: 110 km/h
  • Prędkość max z wózkiem: 90 km/h

Najważniejsze osiągnięcia, nagrody i sukcesy motocykla „SOKÓŁ 600” w konkurencjach z udziałem innych motocykli świata:

1936

  • Konkurs piękności w Warszawie ─ I nagroda Grand Prix
  • Raid Gwiaździsty w Łodzi – II nagroda w ogólnej klasyfikacji
  • Gymkhana w Łazienkach w Warszawie ─ I nagroda
  • Raid Szlakiem Marszałka Piłsudskiego. 1 500 km – I nagroda w kategorii solówek, II i III nagroda w kategorii motocykli z wózkiem
  • Gymkhana Gordon–Bennett w pierwszym dniu – I i II nagroda, w drugim dniu ─ I, II i III nagroda
  • Jazda Terenowa w Nadliwiu – I nagroda w ogólnej klasyfikacji, I i II w swojej kategorii, I i II w kategorii motocykli z wózkami.

1937

  • Pogoń za Czołgiem ─ I i II miejsce
  • Raid Szlakiem Marszałka Piłsudskiego ─ I i II nagroda w kategorii solówek, I i II nagroda w kategorii motocykli z wózkiem
  • Raid Motocyklowy przez Góry Świętokrzyskie – I, II, III i IV miejsca w ogólnej klasyfikacji
  • Pierwszy Raid Tatrzański – I, II i III miejsca w ogólnej klasyfikacji
  • Wyścig Terenowy w Nadliwiu – II miejsce w kategorii solówek, I i II miejsca w kategorii motocykli z wózkiem

1938

  • Pogoń za czołgiem ─ I nagroda
  • 9–ty Raid Pierwszy Krok Motocyklowy ─ I nagroda
  • Pierwszy Krok Motocyklowy dla niezrzeszonych ─ II nagroda w kategorii solówek, II nagroda w kategorii motocykli z wózkiem
  • Motocyklowy Konkurs Piękności w Automobilklubie Polski ─ Wieka Nagroda
  • Drugi Raid Tatrzański ─ I nagroda w ogólnej klasyfikacji; I, II i III nagroda w swojej kategorii
  • Mały Raid Tatrzański ─ II nagroda w kategorii motocykli z wózkiem

1939

  • 17 sierpnia 1939, ekipa w składzie: Inżynier Tadeusz Rudawski na motocyklu „Sokół 200”, pracownicy P.Z.Inż., Tadeusz Heryng i Józef Jakóbowski na dwóch motocyklach „Sokół 600”, zawodnik motocyklowy Józef Docha z pasażerem Jerzym Brendlerem na motocyklu „Sokół 600”, Nr silnika 1146 oraz piąty uczestnik Mieczysław Kubiak, na motocyklu „Sokół 600”, ścieżką dla pieszych, poprzez Kuźnice i Myślenickie Turnie, osiągnęli szczyt Kasprowego Wierchu (1988 metrów nad poziom morza).

Część źródłowa:

Powyższe informacje oraz dane techniczne opracowano w oparciu o folder reklamowy Państwowych Zakładów Inżynierii w Warszawie, wydanie czerwiec 1939, "Opis motocykla i wskazówki obsługi" motocykla Sokół 600 wydanie II 1938 z poprawkami w 1939 oraz katalog części zamiennych Sokół 600 wydanie 1938. Wszystkie w/w dokumenty w postaci oryginałów, jak również kompletny motocykl z fakturami zakupu dnia 23 czerwca 1939, wystawione na Mariana Kujawskiego, pierwszą rejestrację, są w posiadaniu autora wpisu Jana Kujawskiego, ul. Lazurowa 9a, 31-343 Kraków.

Sokół 500 M311

Rok produkcji 1938, Państwowe Zakłady Inżynieryjne, Warszawa, Polska. Silnik górnozaworowy, dwuzaworowy, popychaczowy rozrząd, o pojemności 496 cm3 i mocy 18 lub 22 KM (w wersji RS), z pełnym obciążeniem rozwijał prędkość 125 km/h. Motocykl ten nie zdążył jednak wejść do produkcji seryjnej, a szkoda bo w Polsce zmarnowano wystarczająco wiele niezwykłych konstrukcji...

Sokół 125

Sokół 125 był pierwszym motocyklem skonstruowanym w Polsce po wojnie, a jego produkcję uruchomiono w 1947 w Państwowych Zakładach Samochodowych nr 2 w Warszawie. Nazwa Sokół nawiązywała do przedwojennych konstrukcji Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż). Opracowanie projektu rozpoczęło Centralne Biuro Techniczne, gdzie w warszawskim Wydziale Motocyklowym pod kierunkiem inż. Stefana Porazińskiego opracowano podwozie oparte na ramie z ciągnionych rur stalowych wzorowanej na motocyklu DKW RT125, ze sztywnym zawieszeniem tylnego koła i widelcem trapezowym w zawieszeniu przednim. W oddziale CBT w Bielsku zespół inż. Fryderyka Bluemke zaprojektował silnik S01 pojemności 125ccm, wzorowany również na silniku DKW. Podwozia dla prototypowych motocykli wykonano w Czechowicach-Dziedzicach a silniki w Ustroniu Śląskim. Początkowo zamierzano także produkcję Sokoła 125 zlokalizować na Górnym Śląsku, ostatecznie jednak ulokowano ją w PZS w Warszawie zaś silniki S01 jako produkcję rozruchową wytwarzano przez kilka lat w Zakładach Metalowych we Wrocławiu-Zakrzowie.

W 1950 zapadła decyzja o zakończeniu produkcji na rzecz rozwoju ilościowego i jakościowego SHL M04.